ایران یکی از کشور جهان محسوب میشود که به لحاظ تنوع اقلیمی علاوه بر تولید شکر از چغندرقند و نیشکر، امکان کاشت چغندرقند به دو صورت بهاره و پاییزه در مناطق معتدل سرد و پاییزه در مناطق گرمسیر و معتدل گرم را دارد. در حال حاضر به دلیل محدودیت منابع آبی امکان توسعه کشت چغندرقند بهاره وجود ندارد مهمترین شاخصهای اولویت و برتری کشت پاییزه چغندرقند نسبت به کشت بهاره استفاده از نزولات آسمانی در طول دوره رشد، عملکرد بیشتر، آفات و بیماری های کمتر و به خصوص نیاز آبی کمتر و کارآیی مصرف آب بالا میباشد این موضوع از آنجا اهمیت دو چندان پیدا می کند که کمبود منابع آب مهم ترین چالش و عامل محدود کننده تولید محصولات کشاورزی در کشور می باشد.
دوره رشد چغندرقند در کشت بهاره و پاییزه کاملاً متفاوت است. این تفاوت تأثیر عمده ای بر نوع رقم های مورد نیاز برای این دو نوع کشت دارد در کشت پاییزه به دلیل طولانی بودن دوره رشد و دریافت درجه کمتر در طول روز عملکرد ریشه بیشتر و به دلیل مصادف شدن دوره ذخیره سازی قند با هوای گرم درصد قند پایین تر از کشت بهاره است با وجود آن که طول دوره رشد چغندرقند بهاره ۱۸۰ روز است چغندرقند پاییزه ۲۲۰ روز است، در کشت بهاره چغندرقند دوره زمانی تولید ،آیش آماده سازی ،زمین ،کاشت داشت و برداشت بیش از کشت پاییزه چغندرقند است به طوری که نرخ بهره وری از زمین در کشت پاییزه به مراتب بیش از کشت بهاره است
مقایسه ترکیبات ریشه چغندرقند بهاره و پاییزه نشان میدهد به لحاظ درصد مواد غیرقندی بین آنها تفاوتی وجود ندارد اما از نظر درصد قند ماده خشک و مارک تفاوت دیده میشود شاخصهای کیفی ریشه – نظیر درصد ماده خشک و عیار قند – در چغندرقند بهاره بهتر از چغندر قند پاییزه است .
دیگر به دلیل پایین بودن میزان آلودگی به بیماری ریزومانیا در کشت پاییزه انتظار بر این است که مقدار سدیم ریشه کمتر از کشت بهاره باشد.
از دیگر اختلافات کشت بهاره و پاییزه چغندرقند، سهم بالای طوقه حدفاصل بین سر و ریشه اصلی در چغندرهای پاییزه به دلیل رشد رویشی بیشتر است سهم طوقه از عملکرد ریشه در کشت بهاره حدود ۱۰ درصد و در کشت پاییزه بسته به مدیریت زراعی و خصوصیات ژنتیکی رقم بین ۲۰-۱۰ درصد متفاوت است با توجه به پایین بودن کیفیت طوقه این موضوع باعث میشود که در کشت پاییزه بخش عمده طوقه به همراه ریشه به کارخانه انتقال یافته و در نتیجه خلوص شربت و ضریب استحصال در کارخانه کاهش می یابد
منبع : پژوهش منتشر شده در شانزدهمین کنگره ملی علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران
بهمن ماه 1398
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان