نماتد گره ریشه Meloidogyne spp. تقریباً در اکثر گونه های گیاهی رخ می دهد. گونه های خاصی برای میزبان های گیاهی خاص هستند. علائم برگی مشابه بسیاری از بیماری های ریشه یا عوامل محیطی محدود کننده جذب آب و مواد مغذی است. این علائم عبارتند از پژمردگی در طول دوره های تنش رطوبتی، رشد کوتاهی گیاهان، برگ های کلروتیک یا سبز کم رنگ و کاهش عملکرد. و ممکن است این علائم به صورت لکه هایی پراکنده و یا در تمام سطح مزرعه مشهود باشند.
مشخص ترین علائم آنهایی هستند که در قسمت های زیرزمینی گیاهان رخ می دهند. ریشه های آلوده در محل عفونت متورم می شوند و گره یا گال ایجاد می کنند. حمله و نفوذ به قسمت های غده ای ریشه ممکن است ظاهر پینه بسته و زخمی ایجاد کند. ظاهر گال ها تا حدی به میزبان و گونه های نماتد درگیر بستگی دارد. گالها در اثربزرگ شدن و افزایش تعداد سلولها ایجاد میشوند، بسته به گونه نماتد ممکن است ظاهری گرد مثلM.hapla ،کشیده یا حلقوی مثل M.naasi ،یا در هم ادغام شده ( تورم های گرزی شکل) مانند آلودگی به M.incognita بخود میگیرند. ممکن است چندین عفونت در امتداد همان ناحیه رخ دهد که منجر به ایجاد گال های بزرگ می شود. به طور کلی، گیاهان یکساله با رشد سریع دارای گال گوشتی بزرگ و گیاهان چند ساله چوبی و گال های سخت کوچک هستند. ریشه های آلوده دارای رشد کندی هستند. آلودگی ممکن است همراه با پوسیدگی های قارچی در اواخر فصل همراه باشد. وقتی غدهها، بنهها یا سایر قسمت های ریشه خوراکی آلوده میشوند، تورمهای کوچک یا فرورفتگی روی سطح مشهود است.
سیکل زندگی پاتوژن (Meloidogyne spp.): اگرچه گونه های مختلف نماتدهای گره ریشه در روابط میزبان و انگل متفاوت هستند، اما همه آنها اساساً چرخه زندگی یکسانی دارند. مرحله عفونی این نماتد لارو مرحله دوم است که به صورت آزاد در خاک ایجاد می شود (لارو قبلاً یک بار در تخم پوست اندازی شده است). لاروهای مرحله دوم در نوک ریشه یا نزدیک آن به گیاه نفوذ کرده و بی تحرک می شوند. آنزیمی آزاد می شود که باعث می شود سلول های گیاهی اطراف ناحیه سر بزرگ شوند و سلول های غول پیکری را تشکیل دهند که به عنوان منبع تغذیه برای انگل عمل می کنند. نماتدهای ماده تا جایی متورم می شوند که به شکل گلابی یا بیضی شکل درمی آیند. در این مدت، نماتد دو پوست اندازی دیگر را تجربه می کند. ماده ها حدود 20 روز پس از نفوذ میزبان شروع به تخم گذاری می کنند. هر ماده به طور متوسط بین 50 تا 1000 تخم می گذارد. متوسط چرخه زندگی بسته به دما بین 20 تا 25 روز است. هنگامی که شرایط محیطی مساعد باشد، جمعیت به سرعت افزایش می یابد.
دامنه میزبانی و پراکندگی : نماتدهای گره ریشه از مهمترین آفات سبزیجات، گیاهان گلخانه ای، زراعی و باغی در مناطق گرمسیری و معتدله جهان بـه شمار میروند. در ایران نیز گونه های مختلف جنس Meloidogyne از گیاهان متنوعی چون چغندر قند، سیب زمینی، چای، توتون، کلم، خیار، فلفل سبز، گوجه فرنگی، کیوی، زیتون، گیلاس و بسیاری از سبزیجات، گل های زینتی و درختان میوه از مناطق مختلف گزارش شده اند.
کنترل زراعی
- آیش تابستانی : آیش تابستانی خشک با کشت هر 3 تا 4 هفته یک روش موثر برای کاهش جمعیت نماتد است. این روش ممکن است در برخی موارد غیر عملی باشد.
- کشت گیاهان تله : گیاهان تله ، گیاهانی هستند که نماتد میتواند از آنها تغذیه کند ولی نمیتواند سیکل زندگی خود را کامل کند. ممکن است این گیاهان خودشان مانع تکمیل شدن سیکل زندگی نماتد شوند و یا کشاورزان با خارج کردن این گیاهان ، مانع کامل شدن این سیکل شوند. گیاهان تله با ترشحات ریشه ای خود باعث کشته شدن نماتد می شوند. مانند ترب وحشی و گیاه خردل
- بهداشت مزرعه : بهداشت در مزرعه ، باغ و انبار برای جلوگیری از رشد و گسترش نماتد ها می تواند بسیار مفید باشد.
کنترل بیولوژیک
در این روش از دشمنان طبیعی برای مبارزه و کشتن نماتد ها استفاده می شود. این دشمنان طبیعی ممکن است باکتری ها باشند . مانند Bacillus spp. یا باکتریPenetrans Pasteuria ، این باکتری به بدن نماتد می چسبد و آن را از بین می برد. عوامل بیماری زا ممکن است قارچ باشند. مانندOriparasitica Dactylella ، این قارچ باعث پارازیته کردن سیست و تخم ها در نماتد های مولد سیست و Meloidogyne می شود. بعضی از قارچ ها مثل Arthiobotrys spp. حلقه های منقبض شونده تولید می کنند ، یعنی در سطح کلنی خود حلقه هایی ایجاد می کنند که وقتی نماتد از داخل این حلقه عبور کرد ، حلقه منقبض شده و نماتد گیر ، می افتد. از دیگر دشمنان طبیعی نماتد ها برخی از جنس های خود نماتدها هستند. مانند Monochus spp. و Seinura spp. که با تغذیه مستقیم و شکار نماتد ها از آنها تغذیه می کنند.
کنترل شیمیایی
روش های شیمیایی : آخرین روشی که متاسفانه در ابتدای کار به چغندرکاران توصیه می شود استفاده از نماتدکش ها و مواد شیمیایی است. که شامل دو دسته می شود :
الف . نماتدکش هایی که بعد از استفاده تبدیل به گاز می شوند( Fumigant یا تبخیری ) که برای این کار از دستگاه ها یا ادوات کشاورزی استفاده می کنند و به داخل خاک تزریق می کنند که بعد از استفاده تبدیل به گاز شده و نماتدها را می کشد.
ب. نماتدکش های غیر تبخیری یا Unfumigant که به صورت محلول یا گرانول به خاک داده شده و باعث کشتن نماتد ها می شود. مانند ترویگو سینجنتا
- قابل ذکر است که ارقام مقاوم به نماتد مولد سیست نسبت به نماتد Meloidogyne spp. حساس می باشند.
. جهت مطالعه درباره نماتد سیست چغندر قند